Birgitta Ed en een stukje plastic

 De discussie in zowel kerkelijk als anti-kerkelijk Zweden gaat deze week over de vrouw van de statsminister (minister-president). Haar naam is Birgitta Ed en zij vergezelde haar man, Ulf Kristersson, afgelopen week tijdens een NAVO-bijeenkomst in Vilnius. Op normale werkdagen is Birgitta echter pastorsadjunkt - ze is in januari tot präst gewijd voor de Zweedse kerk. En daarom kwam ze naar de NAVO-bijeenkomst in een prästskjorta: een priesterboordje. 

Dat vond niet iedereen zo'n goed idee.

Nu zijn prästskjortor natuurlijk niet alleen een Zweeds fenomeen, al kom je ze in Nederland minder vaak tegen. Ze worden daar vooral gedragen door (oud-)katholieke priesters, buitenlandse kerkleiders (Anglicanen bijvoorbeeld) en naar verluidt zijn er enkele PKN-dominees die er tegenwoordig ook mee experimenteren, maar dat lijkt me nog wel een erg kleine minderheid.

In veel landen en kerken, en ook in de Zweedse kerk, zijn boordjes echter standaard kledij voor alle gewijde ambten. Het meest gebruikelijke model staat bekend als een frimärksskjorta - een postzegeloverhemd, vanwege het kleine witte vierkantje dat in de kraag steekt en van gewoon wit plastic wordt gemaakt. (Mocht je het plastic kwijt zijn kun je er bij nood een uit een ijsverpakking knippen.) Behalve de kraag is de rest een gewoon overhemd/blouse - tegenwoordig niet alleen in mannelijke modellen. Bisschopen dragen bij ons lila, diakens groen en alle kleuren die over zijn mogen mijn collegae en ik aan. Zwart is absoluut het meest standaard en altijd gepast. Andere geaccepteerde keuzes zijn blauw, grijs, wit en wie echt cool of schattig wil zijn kan voor lichtroze gaan. Extremer heb ik vooralsnog niet gezien: ruitjespatronen e.d. bestaan in het buitenland wel, maar zijn hier nog nauwelijks gespot. We zullen zien hoe de mode op dit vlak zich ontwikkelt. 

Er zijn in de Zweedse kerk overigens geen regels over wanneer een präst wel of niet een krage aandoet. Geen geschreven regels althans. Als ik een mässa, begrafenis, doop of huwelijk zonder zou leiden, dan denk ik wel dat mijn baas me daarop zou aanspreken: het is bij zulke gelegenheid standaard dat de präst zijn ambtskleding heeft, en mensen zouden onzeker kunnen worden of ze wel met een echte präst te maken hebben. Maar verder wordt het aan ieder individu overgelaten om te kiezen wanneer het wel of niet gepast is met een boordje. 

Voor mijzelf was het kledingstuk nogal wennen, maar inmiddels heb ik er de voordelen (herkenbaarheid oa) wel van ontdekt. Behalve bij bovengenoemde gelegenheden heb ik mijn boordje dus ook aan bij gesprekken ter voorbereiding van een begrafenis of doop, en bij andere bijeenkomsten waarbij het handig is om herkend te worden of de kerk te representeren. Maar bij een dag met alleen vergaderingen of preekschrijven doe ik met liefde iets anders aan. Wat ik kies als ik naar NAVO-bijeenkomsten ga weet ik niet zo goed, maar ik zal er over nadenken wanneer de gelegenheid zich voordoet. 

Hoe dan ook, Birgitta Ed trok haar prästskjorta aan in Litouwen en de foto's verspreidden zich snel over het internet. De reacties, kort samengevat:

- Van kerkzijde: een prästkrage is gewoon een religieus kledingstuk en we moeten niet zo bang voor religie zijn in dit seculiere land. De vrouw van Erdogan droeg een hoofddoek, en dit is daar toch vergelijkbaar mee? Goed voor de representatie - heja Birgitta! 

- Van een andere kerkzijde: hoe durft Birgitta Ed op een wereldtoneel de Zweedse Kerk te representeren?! NAVO is een oorlogsclub waar we helemaal niet bij moeten willen horen, en nu lijkt het alsof de kerk daarachter staat. Fy, Birgitta.

- Van seculiere zijde: zeer verontrustend dat Birgitta een religieus symbool laat zien op het hoogste politieke toneel. Zweden is tegenwoordig geen Christelijk land meer, dus dit soort symbolen horen daar niet. Ej okej, Birgitta.

- Van een andere seculiere zijde: iedereen moet gewoon aantrekken wattiewil, en als Birgitta per se een boordje aan wil dan moet ze dat lekker doen. Het is altijd hetzelfde liedje: vrouwen krijgen hoe dan ook kritiek op hun kleding. Okej då, Birgitta. 

Tja, we moeten ons ergens druk over maken terwijl Zweden voor het eerst in een eeuwigheid zijn neutrale positie voor een NAVO-lidmaatschap verruilt. 

Ik weet overigens niet zo goed wat ik er zelf van vind. Ik was vooral verbaasd over het feit dat Ed in een intervieuw zei dat ze sinds haar wijding "praktisch elke dag een boordje heeft gedragen, afgezien van een vrijdagavond toen ik voor de televisie hing misschien" en dat het daarom voor haar natuurlijk voelde om 'm ook in Vilnius aan te trekken. Het zal wel beroepsdeformatie zijn dat ik me afvraag hoeveel overhemden met boordje ze dan in vredesnaam bezit, en wie die steeds voor haar strijkt. Ik heb zelf drie zwarte, en een blauwe op kantoor (voor noodgevallen), maar daar zal ze dan niet genoeg aan hebben. 

Tot zover over een stukje plastic - waarvan ik zelf overigens regelmatig op rare plaatsen exemplaren terugvind, zoals tussen de bank en in de wasmachine. En die ik de komende weken niet nodig heb want: vakantie!