Valdag

In het Engels heb ik er al hard over geschreven: het is hier vandaag verkiezingsdag en ik ben net terug van het stembyrå. Interessante ervaring, want stemmen gaat in Zweden net even anders. Grootste verschil: er is niet een heel groot stembiljet, maar je levert alleen een briefje in met de partij van jouw keuze, waarop je eventueel de kandidaat van jouw voorkeur hebt aangekruist. 

Het begint bij de ingang van het vallokal waar representanten van de verschillende partijen netjes naast elkaar staan opgesteld. (Volgens mij absoluut verboden in Nederland.) Zwijgend – ik neem aan dat dat de regel is – bieden ze je allen een stembriefje van hun partij aan. Mocht je het prima vinden dat iedereen weet wat je stemt, dan kun je de briefjes van jouw representant gerust aannemen. Zo niet: voorbijlopen – binnen is er sowieso meer keuze. Hier staan grote bakken met de briefjes (i.e. lijsten) van alle partijen. Keer drie, want de verkiezingen voor Riksdagen, Län en Kommun zijn allemaal gelijktijdig. Hier kies je dus voor alle drie de niveaus een briefje van de partij van jouw keuze. En eventueel ook voor een paar andere partijen, om wederom te vermijden dat iemand zeker weet wat je stemt. 

Je loopt verder naar de ingang van het lokaal (inderdaad, in een school) en een vriendelijke pensionair controleert of je een stemkaart hebt, geeft je drie envelopjes en wijst je een vrij (groen) stemhokje. In het hokje liggen een pen en een stuk of wat stembriefjes die voorgangers hebben laten liggen. Je pakt de briefjes die je hebt meegenomen, kruist de hoogste vrouw aan (in mijn geval dan, al wist ik bij een naam niet zeker of het een vrouwennaam was…) en doet ze alle drie in een apart envelopje dat je dicht likt. De envelopjes hebben een gat aan de onderkant, waardoor je kan zien a) of er echt een briefje in ziet en b) welke kleur dat briefje heeft, d.w.z. voor welk bestuursniveau het is. Vervolgens ga je in de rij staan om je ID te laten controleren en verdwijnen de drie envelopjes in hun respectieve bakken met dezelfde kleur.
Overigens mocht ik maar twee envelopjes inleveren, want ik had vanzelfsprekend geen stemrecht op nationaal niveau. Geen punt, ik was al verrast genoeg toen ik een paar weken terug een stembiljet kreeg. Alle EU-burgers met een persoonsnummer hebben stemrecht op lokaal en regionaal niveau in Zweden. Niet-EU-burgers moeten drie jaar in Zweden hebben gewoond, dus in dat geval was het niets geworden voor mij.

Vanavond is het dus valvaka (“verkiezingswake”) om de uitslag te zien. Voor wie geen Engels kan: de rechtse regering gaat verliezen (de vraag is hoeveel), het linkse blok gaat winnen, maar wellicht niet genoeg voor een meerderheid, vooral niet als de feministische partij de kiesdrempel van vier procent haalt. De Zweedse Democraten gaan helaas winnen, de vraag is vooral wederom hoeveel en of ze een positie krijgen waarop ze invloed uit kunnen oefenen, wat weer zeer afhangt van de rest van het resultaat. U hoort meer.

Mijn stemkaart – met fout! Je kunt namelijk helemaal niet stemmen voor länsstyrelsen, maar voor de länstingfullmäktige, die vervolgens dan die eerste kiezen. Dat stond in heel Lund fout op de stemkaarten en was natuurlijk fijn materiaal voor de plaatselijke krant om te schrijven.

De uitkomst van de enige Stemwijzer die ik heb ingevuld, de bovenste helft althans. Tot mijn verbazing eindigde de Piratenpartij bij mij bovenaan. Ik was tegelijkertijd verheugd om de Sverigedemokrater onderaan te zien verschijnen met een miezerige 26%.

Geheel ongerelateerd: mijn lunch. Zelfgebakken citrusbrood met ‘chocoladebrood’ als beleg. Dat kreeg ik van een huisgenoot in ruil voor een rest kokosbrood. Wie denkt dat de Zweden dus ook hun gekke uitspattingen hebben: het spul komt uit Denemarken.