Nordiska Språk - Noors is makkelijk, Deens onverstaanbaar

Toen ik in maart als dank voor het een of ander een boekje met theologische artikelen kreeg, leek dat me destijds in het Zweeds al een hele uitdaging. Vervolgens kwam ik tot mijn schrik ook nog de ø en de æ tegen in een artikel: een Scandinavisch wetenschappelijk tijdschrift publiceert rustig Noorse, Zweedse en Deense artikelen door elkaar. Inmiddels moet ik toegeven  dat het op papier inderdaad best te begrijpen is. Gesproken niet-Zweeds is echter een ander verhaal. Want de talen mogen familie van elkaar zijn, die familieband is niet in alle gevallen even hecht.

                Om te beginnen: Denen en Noren hebben het makkelijk. Geschreven Deens verschilt dus nauwelijks van geschreven Noors. Voor Zweden zijn beide talen ook aardig goed te begrijpen, zodra je aan die twee rare letters gewend bent. Wie een van de drie kan lezen, krijgt er dus gratis twee extra talen aan leesmateriaal bij. 

Gesproken Noors is voor een Zweed ook behoorlijk goed te verstaan. Er zijn kleine uitspraak- en grammaticale verschillen en daarnaast zijn er gewoon heel veel Noorse accenten, waarvan een deel voor de Noren zelf al lastig te begrijpen is. Alsnog gaat het meestal prima en zal een Noor die een Zweeds bedrijf belt geen reden zien om Engels te praten.  

De Deense uitspraak maakt communicatie met ons buurland echter stukken lastiger. Neem bijvoorbeeld de zin ’Ik heet Paula’. In het Zweeds schrijft men ’Jag heter Paula’ en zegt men ’Jâg hetter Paula.’ In het Deens schrijft men ’Jeg hedder Paula’ en zegt ’Jij hedlll (*onnavolgbaar geluid op de plaats van de llll’) Paula’. Ook de bekendste winkelstraat van Kopenhagen is een leuke. In het Deens: strøget. Wij zouden zeggen: ’ströööget’. Deense uitspraak: strøjlllll. (Ik kan het helaas ook niet beter uitdrukken.)  

Daarnaast is het Deense cijfersysteem minstens zo onlogisch als het Franse. Vanaf vijftig wordt er geteld in twintigtallen, wat zestig ’tres’ maakt: drie keer twintig. Vijftig wordt logischerwijs ’halvtreds’, zeventig ’halvfjerds’ en tachtig ’firs’. In het Zweeds tellen we femtio-sextio-sjuttio-åttio...

Kortom, het verschil tussen Deens en Zweeds is zowel geschreven, maar vooral gesproken, het grootst en dit in het nadeel van de Zweden. (Denen verstaan heel redelijk wat Zweden zeggen.) Veel Denen passen daarom hun taalgebruik aan als ze met Noren of Zweden praten en praten een soort ’Oer-Scandinavisch’, waarin ze Deens wel uitspreken zoals het geschreven wordt. Overigens bleek een Deense docent uit Jutland prima te kunnen converseren met Nederlandse collega’s – zolang hij maar zijn dialect praatte en zij plat-Fries.

Zelf was ik vorige week in Kopenhagen en deed in de broodjeszaak een poging. De verkoopster begreep mijn vraag ('is dit broodje vegetarisch?'); ik helaas niet haar antwoord. Daarnaast gaf ik haar twee keer teveel geld. Volgende keer toch maar Engels praten misschien.

Hoe het ook zij: iedereen die langer dan een maand een van de Scandinavische talen praat, weet dat er om de Deense uitspraak gelachen mag worden. Dit filmpje is dan ook een grote hit onder internationale studenten en onder mijn studiegenoten. Kamelåså?