De sterkste beer ter wereld

Bamse na het eten van donderhoning

Het heeft ruim elf jaar in Zweden geduurd, maar ik ben eindelijk geintroduceerd in de wereld van Bamse. Dit alles dankzij een collega die me een forse stapel Bamse-tijdschriften heeft uitgeleend ter bevordering van mijn integratie. Daar ben je namelijk nooit klaar mee, blijkt.

Tot voor kort kende ik de beer in tuinbroek slechts van gezicht, want je komt hier 'm regelmatig tegen, op bijvoorbeeld een kleurplaat, een mok of een verpakking tandpasta. En als je niet al te goed kijkt, dan zou je denken dat Bamse tot de Disney-familie behoort. Maar niets is minder waar: Bamse is geheel en al Zweeds. Hij werd in 1966 bedacht door striptekenaar Rune Andreasson, en zeven jaar later kreeg hij zijn eigen tijdschrift dat hij nu dus nog steeds heeft.

Bamse is een vriendelijke beer, die heel sterk wordt als hij van zijn Oma's donderhoning eet. Hij gebruikt zijn kracht nooit om te vechten, maar juist om anderen te helpen want - beroemd citaat - "wie sterk is moet ook aardig zijn". Een citaat dat overigens waarschijnlijk van Pippi komt, en niet van Bamse - maar hij zou het gezegd kunnen hebben en zo is de verwarring ontstaan. In de vijftig jaar dat het tijdschrift bestaat is Bamses familie gegroeid: hij heeft een vrouw (Brummelisa), een drieling (Teddy, Nalle-Maja en Brum) en later nog een peuter (Brumma) gekregen, die zelf ook weer eigen avonturen beleven.

Als Bamse op avontuur gaat om een probleem op te lossen en vaak ook de wereld te redden, doet hij dat meestal met zijn goede vrienden Lille Skutt (een konijn dat overal bang voor is, maar wel hoog kan springen), en Skalman, een schildpad die de meest bizarre dingen uitvindt en wel wat weg heeft van Willie Wortel.

Als ouder kun je je kinderen gerust Bamse laten lezen: het blad is minstens zo educatief als de Donald Duck en de boodschap - doe goed en wees aardig - ligt er vaak dik bovenop. Gedurende de jaren heeft Bamse onder andere uitleg gegeven en stelling genomen voor of juist tegen pesten, democratie, samenwerken, gelijkheid tussen man en vrouw, het gebruik van een fietshelm en autogordel en het belang van kennis vergaren. Er zijn natuurlijk wel schurken in Bamses dorp, maar het zijn vaak verschillende en nieuwe figuren. Hun status is ook zelden statisch: slechteriken kunnen duidelijk ook beter worden of sorry zeggen.

Natuurlijk kan niets zonder controverse zijn, dus ook over Bamse is wat te doen geweest. Zo vinden sommigen de beer en zijn wereld te links - en na een strip over al het goede dat Mao voor de Chinezen heeft gedaan (!) hadden de critici daar wel een punt. Dat is inmiddels wel meerdere decennia geleden, en inmiddels is die strip aangepast. Ook het feit dat de enige echte schurk die slecht is en blijft een Dagobert Duckachtige kapitalist is vond niet iedereen leuk. Vervolgens verscheen een strip over de jeugd van de slechterik, waaruit blijkt dat niet het geld zelf de reden van zijn vijandelijke aard is.

Momenteel lijkt Bamses wereld acceptabel voor praktisch iedereen, en veel kinderen hebben een abonnement op het tijdschrift, dat het in populariteit wint van Kalle Anka, de Zweedse Donald Duck. Het komt wel maar 20 keer per jaar uit.

Bovenal is Bamse voor de geimmigreerde lezer ongelooflijk Zweeds. In een kerst-tijdschrift dat in de stapel van mijn collega zat, is er paniek in Bamses dorp: alle saffraan is verdwenen! O nee, hoe moeten de dorpsbewoners nu lussekatter maken? "Zonder lussekatter is het geen echte Kerst", zegt Mickelina de Vos bezorgd. Bamse reist naar Irak om nieuwe saffraan te kopen, en legt en passant aan de lezers uit wat saffraan is en hoe het groeit. Tackolov - Bamse saves the day!